Klucze dynamometryczne są narzędziami bardzo często używanymi chociażby w warsztatach samochodowych. Czym jednak tak właściwie są? Jak działają? Jak należy poprawnie ustawić klucz dynamometryczny? Na te i wiele innych pytań postaramy się odpowiedzieć w tym kompleksowym artykule na temat kluczy z regulacją momentu obrotowego. Po jego przeczytaniu staniesz się ekspertem od tych przydatnych w każdym warsztacie narzędzi!
Klucz dynamometryczny — co to jest?
Klucz dynamometryczny to narzędzie służące do precyzyjnego dokręcania śrub i nakrętek z określonym momentem obrotowym.
Umożliwia on zazwyczaj ustawienie wybranego przez użytkownika momentu za pomocą pokrętła. Jest to niezwykle ważne w wielu pracach mechanicznych, gdzie zbyt mocne lub zbyt słabe dokręcenie może prowadzić np. do zerwania gwintów, uszkodzenia elementów lub po prostu nieprawidłowego funkcjonowania maszyn lub mechanizmów.
Podczas pracy przy samochodach jest to narzędzie niezmiernie użyteczne. Producenci pojazdów często w instrukcjach obsługi wymagają dokręcania niektórych kluczowych elementów z określonym momentem. Dzięki posiadaniu klucza możliwa jest więc samodzielna wymiana bądź naprawa tych części.
Jak działa klucz dynamometryczny?
Zasada działania typowego klucza dynamometrycznego opiera się na sprężynie i mechanizmie zapadkowym.
Użytkownik obracając pokrętłem, wybiera odpowiedni moment obrotowy i w ten sposób reguluje maksymalny naciąg sprężyny znajdującej się wewnątrz mechanizmu klucza. Dokręcając śrubę przy pomocy klucza, sprężyna naciąga się z każdym obrotem. W momencie osiągnięcia zadanego momentu, czyli naciągnięcia sprężyny z wybraną siłą, zapadka blokuje dalszy obrót, a klucz wydaje charakterystyczne kliknięcie lub zatrzymuje się, informując użytkownika o zakończeniu dokręcania.
Rodzaje kluczy dynamometrycznych
Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów kluczy dynamometrycznych. Różnią się one głównie budową i zasadą działania, ale również przeznaczeniem.
Klucze dynamometryczne wskazówkowe
Tego rodzaju klucze posiadają tarczę ze wskazówką, która stale wskazuje moment obrotowy. Podczas dokręcania śruby wskazówka wychyla się, a użytkownik dokonując odczytu ze wskaźnika sprawdza, z jaką siłą jest ona dokręcana.
Są to klucze o dość prostej budowie i możliwości bardzo szybkiego użycia, gdyż nie wymagają ustawiania, ich wadą jest mniejsza dokładność w rękach niedoświadczonego użytkownika. Są one bardzo dobrym wyborem dla warsztatów samochodowych.
W naszym sklepie znaleźć można szereg kluczy wskazówkowych, m.in. dynamometr zegarowy 3/8" 0-30Nm marki YATO.
Cyfrowe klucze dynamometryczne
Elektroniczne klucze z pomiarem momentu obrotowego są dokładniejszym i wygodniejszym w obsłudze krewniakiem kluczy wskazówkowych. Zamiast klasycznej tarczy posiadają one wyświetlacz cyfrowy, z którego odczyt momentu jest znacznie szybszy. Oprócz tego mogą posiadać również inne przydatne funkcje, takie jak pamięć pomiarów czy dźwiękowa lub świetlna sygnalizacja końca dokręcania.
Klucze dynamometryczne z klikiem
Klucze z ograniczeniem momentu obrotowego typu "clicker" to najbardziej rozpowszechnione rozwiązanie tego typu na rynku.
Są to klucze, na których możliwe jest ustawienie pożądanego momentu obrotowego. W momencie jego osiągnięcia przy dokręcaniu, klucz wydaje charakterystyczny "klik" i jeśli model jest wyposażony w sprzęgło, to automatycznie przestaje dokręcać śrubę.
W ofercie naszego sklepu dostępne jest bardzo duży wybór kluczy dynamometrycznych typu “clicker” renomowanych marek takich jak: YATO, NEO Tools, Vorel, Top Tools oraz TOPEX.
Łamane klucze z ogranicznikiem momentu obrotowego
Ten typ kluczy ograniczających moment obrotowy stosowany jest głównie w przemyśle lub zakładach naprawczych dużych maszyn np. samolotów.
Klucze łamane to klucze przeznaczone do użytkowania z bardzo dużymi momentami obrotowymi. Ich działanie jest podobne do kluczy z klikiem, jednak w momencie osiągnięcia zadanego momentu klucz łamie się o około 20%, co znacząco utrudnia dalsze dokręcanie. Dzięki temu możliwe jest odpowiednio dokładne przykręcanie przy dużych momentach obrotowych.
Hydrauliczne urządzenia z dynamometrem
Podobnie jak klucze łamane, hydrauliczne urządzenia dynamometryczne stosowane są do dokręcania przy bardzo dużych momentach obrotowych.
Działają w oparciu o napęd hydrauliczny, nie wymagają więc nakładu siły od użytkownika. Podobnie jak inne urządzenia tego rodzaju posiadają z reguły mechanizm automatycznego zwalniania przy osiągnięciu zadanego momentu.
Zastosowanie klucza z regulacją siły dokręcania
Klucze do precyzyjnego dokręcania z momentem obrotowym stosowane są w praktycznie każdej dziedzinie przemysłu, wszelkiej mechanice oraz majsterkowaniu.
Z reguły są one stosowane jedynie w sytuacjach, które tego wymagają, tzn. w elementach, w których odpowiednia siła dokręcenia lub naciągu jest kluczowa dla ich prawidłowego funkcjonowania. Raczej unika się perfekcjonizmu w przykręcaniu każdej możliwej śruby czy nakrętki, gdyż jest to nieekonomiczne.
Ogólnie rzecz biorąc, klucz dynamometryczny sprawdzi się wszędzie tam, gdzie konieczna jest znaczna precyzja przy łączeniu elementów wrażliwych na uszkodzenie za pomocą różnego rodzaju połączeń gwintowanych.
Jak zatem można się domyślić – klucze momentowe mają niezwykle szerokie zastosowania. W mechanice samochodowej stosowane są do dokręcania świec żarowych i zapłonowych oraz w naprawach głowicy silnika.
Klucz dynamometryczny jest też używany w serwisach rowerowych m.in. do karbonowych mostków A-head, amortyzatorów, sprzęgieł czy też korb w niektórych systemach przerzutek.
Jak widać klucze z regulowanym momentem znajdują zastosowanie w szeregu czynności mechanicznych, warto więc zawsze posiadać w warsztacie jakiś model.
Jak ustawić klucz dynamometryczny?
Wielu użytkowników ma spore obawy przy ustawianiu klucza dynamometrycznego – boją się, że nieprawidłowa nastawa może uszkodzić śrubę, gwint czy też samo narzędzie. Prawda jednak jest taka, że odpowiednie ustawienie klucza dynamometrycznego to czynność bardzo prosta i niewymagająca specjalistycznej wiedzy.
Dobór odpowiedniego klucza
Zanim jednak przystąpisz do ustawiania momentu upewnij się, że wybrany przez Ciebie klucz ma odpowiedni zakres momentu obrotowego, zgodny z zaleceniami z instrukcji dokręcanej części. Zakres regulacji dostępny w kluczach może być różny w zależności od modelu. W naszym sklepie dostępny jest szeroki zakres narzędzi o nastawach takich jak: 20-220 Nm czy też 150-800 Nm.
Jak zatem ustawiać klucz dynamometryczny?
Ustawienie momentu obrotowego
Jeśli masz już wybrany dobry model klucza, to aby nie usłyszeć podczas dokręcania nieprzyjemnego dźwięku pękającej śruby i nie zniszczyć żadnych kosztownych części, przeczytaj dokładnie instrukcję dotyczącą klucza, którego używasz.
Mimo że są to z reguły narzędzia dość podobne, to mogą występować pewne różnice w obsłudze każdego z nich. Poniżej przedstawiamy ogólną procedurę ustawiania klucza dynamometrycznego typu "clicker", która występuje w tych kluczach najczęściej.
- Wybierz odpowiednią skalę (jeśli jest to dostępna opcja)
- Odblokuj pokrętło mikrometryczne
- Wyzeruj nastawy klucza poprzez ustawienie pokrętła na zero
- Nastaw pożądany moment obrotowy obracając pokrętłem zgodnie z ruchem wskazówek zegara
- Zablokuj pokrętło mikrometryczne
- Wybierz kierunek obrotu klucza (jeśli jest to możliwe)
- Możesz przystąpić do przykręcania elementu
Pamiętaj jednak, że jest to ogólny tok postępowania i może nie być prawidłowy dla każdego modelu klucza dynamometrycznego.
W przypadku kluczy elektronicznych nastawy wprowadza się za pomocą wbudowanej, niewielkiej klawiatury co jest znacznie prostsze, jednakże klucze elektroniczne są z reguły mniej precyzyjne, gdyż nie posiadają mechanizmu blokującego obrót.
Zasady poprawnego korzystania z klucza z regulacją siły dokręcania
Poprawne użytkowanie klucza dynamometrycznego nie jest sztuką wybitnie skomplikowaną, wymaga jedynie przestrzegania pewnych podstawowych zasad i już można cieszyć się z precyzyjnie dokręconych śrub.
Jak wiadomo, istnieją różne rodzaje kluczy dokręcających z momentem obrotowym. W związku z tym ich obsługa różni się między poszczególnymi typami.
Dokręcając śruby kluczem typu "clicker" przy odpowiednim ustawieniu momentu obrotowego, czekamy na charakterystyczny "klik" – wtedy przestajemy kręcić. Niektóre modele mają także wbudowane sprzęgło, które sprawia, że niemożliwe jest przekręcenie śruby.
W przypadku klucza wskazówkowego, podczas dokręcania należy stale obserwować wskaźnik i przerwać proces przykręcania, gdy wskazówka pokaże odpowiedni moment. Używając klucza elektronicznego należy wpierw wprowadzić pożądaną wartość momentu i podczas dokręcania oczekiwać na sygnał dźwiękowy lub świetlny.
Ważne jest, aby śruby dokręcać równomiernie!
Gdy będziemy szarpać lub zbytnio się spieszyć, istnieje spore ryzyko, że dokręcimy śrubę ze zbyt dużą siłą. Pamiętajmy też, żeby po pracy zwolnić napięcie klucza typu "clicker", aby niepotrzebnie nie narażać jego sprężyny na długotrwałe przeciążenie.
Jak przechowywać klucz dynamometryczny?
Klucze dynamometryczne jak wszelkie inne precyzyjne narzędzia należy przechowywać w miejscu suchym oraz wolnym od kurzu i innych zanieczyszczeń, gdyż zabrudzenie mechanizmu może skutkować rozkalibrowaniem się klucza, co z kolei prowadzi do dokręcania z błędnym momentem.
Jeśli klucz posiada swój pojemnik, to warto przechowywać go wewnątrz futerału.
Nie narażajmy także klucza momentowego na wysokie temperatury – również może to spowodować rozkalibrowanie.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące kluczy dynamometrycznych
- Jaki klucz dynamometryczny wybrać?
Dla początkującego najlepszym wyborem będzie klucz o szerokim zakresie momentu.Ważnym aspektem jest również rozmiar nasadki klucza. Dla osób wykonujących prace precyzyjne lepszym wyborem będzie klucz w rozmiarze 1/4”. Natomiast dla amatorskich mechaników samochodowych najbardziej przydatny będzie klucz dynamometryczny 3/8”.
W rozmiarze 1/4" polecamy klucz dynamometryczny 1/4" o zakresie momentu 5-25 Nm
W rozmiarze 3/8" polecamy klucz dynamometryczny 3/8" o zakresie momentu 20-100 Nm
Doświadczony użytkownik, lub posiadacz warsztatu samochodowego powinien posiadać szereg kluczy dynamometrycznych do różnych zastosowań. W tym celu proponujemy zakup kluczy w rozmiarach 1/4", 3/8" oraz 1/2", w ofercie posiadamy zestaw kluczy marki NEO Tools, który sprawdzi się do tego celu idealnie.
- Jaka jest różnica między kluczem dynamometrycznym a zwykłym kluczem?
Podstawową różnicą między kluczem dynamometrycznym a zwykłym kluczem, jest to, że w kluczu momentowym możliwa jest regulacja momentu z jakim dokonuje się dokręcania. Znaczy to tyle, że z odpowiednio ustawionym kluczem dynamometrycznym nie jest możliwe przekręcenie śruby czy uszkodzenie gwintu.
- Gdzie kupić klucz dynamometryczny?
Szeroki i bogaty wybór różnych rodzajów kluczy dynamometrycznych znajduje się w ofercie naszego sklepu. U nas dostępne są wszystkie najpopularniejsze oraz rzadziej spotykane momenty obrotowe, zestawy kluczy, klucze dynamometryczne do świec oraz klucze dynamometryczne rowerowe.
- Jaki klucz dynamometryczny do roweru?
Do roweru warto wyposażyć się w co najmniej dwa klucze dynamometryczne w rozmiarach: 1/4'' oraz 3/8''. Pierwszy wymiar jest użyteczny w dokręcaniu mostków czy skręcanych ramion w korbach – ogólnie śrub o mniejszych rozmiarach. 3/8" natomiast przydatny jest głównie w amortyzatorach i suportach.
Do roweru polecamy klucz dynamometryczny 1/4" 2,5-20Nm marki YATO oraz klucz dynamometryczny 3/8" 10-60Nm.
- Jakie są objawy awarii elektrycznego klucza dynamometrycznego?
Najczęstszymi objawami awarii elektrycznych kluczy dynamometrycznych to nietypowy dźwięk klucza oraz pękanie. Zwykle awarie te są wynikiem uszkodzenia wałka rozrządu klucza dynamometrycznego.
